Etiket: türkçe

Öyküleme Nedir ?

AkifHoca

Bir olay ya da durumu ; yer , zaman ve kişiler çerçevesinde anlatır .

Betimlemeyi bir fotoğraf karesine , öykülemeyi kamera kaydına benzetebiliriz . Betimlemede bir
fotoğrafta görülebilecek görseller tarif edilir .

Örnek olarak ;

Yağmur yağıyordu, yeşil bir ormandı, kırmızı çizmeleri vardı .

Öykülemede ise bir video görüntüsü gibi zaman ilerler, kişiler konuşur ya da hareket eder , olaylar vardır.

Öykülemenin içinde betimleme yer alabilir .

Öyküleyici Anlatıma Örnek olarak ;

Nuran’ın gitmesiyle zihni hayatı durmuş gibiydi . Sanki genç kadın bu mazi rüyasının bütün canlı ve güzel taraflarını beraberinde götürmüş , yerinde tıpkı Mümtaz’ın hayatı gibi bir
kül yığını kalmıştı. O kadar dikkatle hazırladığı, beraberinde yaşadığı kahramanlar, bir daha dirilmelerine imkân olmayan gölgeler , sıska ve cansız kuklalar olmuşlardı .

Betimleme Nedir ?

AkifHoca

Betimleme , varlıkları sözcüklerle görünür kılmadır . Betimlemede varlıkların duyu organları ile algılanan nitelikleri belirtileceği gibi bu niteliklerin iç dünyamızda uyandırdığı izlenimleri de yansıtabilir .

Bu anlatım biçiminde amaç , varlığı belirgin nitelikleriyle tanıtmak , varlık hakkındaki izlenimlerimizi belirtmektir .

Betimleyici Anlatım Özellikleri ;

* Amaç anlatılanları okuyucunun gözünde canlandırmaktır .

* Sözcüklerle resim yapmaktır .

* Duyularla ilgili ayrıntılardan yararlanır .

Betimleyici Anlatıma Örnek Olarak ;

Güneşin altında göz kamaştırıcı pırıltılarla yanan deniz, ta uzaklarda açıklı koyulu gölgelere bürünen Midilli Adası’na kadar uzanıyor , bunun sağ yanından geçerek , ufukta sisler içinde
gökle birleşiyordu. Kazdağı’ nın körfeze kadar yaklaşan eteklerini sayılamayacak kadar çok , her biri başka renk ve biçimde , irili ufaklı dağlar ve tepeler çeviriyordu .

Tartışma Nedir ?

AkifHoca

Bu anlatım biçimi, herhangi bir düşünceyi savunmak, okuyucuyu ya da dinleyiciyi bu düşünceye inandırmak amacıyla kullanılır. 

Aslında tartışmacı anlatım, açıklayıcı anlatımın biçim değiştirmiş şeklidir. Bu anlatım biçimini açıklamadan ayıran yön, okuyucunun ya da dinleyicinin yerleşmiş kanılarını, düşünce ve davranışlarını değiştirmeye yönelmesi, savunulan düşüncenin doğruluğunu kanıtlamaya çalışmasıdır. 

Tartışmacı anlatım biçiminin uygulanabilmesi için   öne sürülen önermenin tartışmaya, delillerle kanıtlanmaya uygun olması gerekir. Herkesin üzerinde anlaştığı bir düşünce bu yolla işlenmez. Ancak böyle bir düşünce yerleşmiş anlayışlara aykırı bir taraf bulunduğu zaman tartışmacı anlatımla işlenebilir.

Tartışma, çok yaygın olarak kullanılan bir anlatım  biçimidir. Örneğin deneme, fıkra, makale, söyleşi ve    eleştirilerde, roman ve öykülerde; konuşma ve konferanslarda kısaca görüş ayrılığını gidermek için yapılacak her türlü anlatımda yer alır.                                                                

Tartışmacı anlatım biçimini uygularken, düşünceyi geliştirme yollarından tanık gösterme, kanıtlama , örneklendirme kullanılabilir. 

Tartışmacı Anlatım Özellikleri ;

* Okuyucunun düşüncelerini değiştirmeyi amaçlar .

* Bir düşünceye karşı çıkma ve düşünceyi ispatlamaya çalışma vardır .

* Soru cümleleri sıkça kullanılır .

Tartışmacı Anlatıma Örnek Olarak ;

Yazının başlığı “Doğa mı, Endüstri mi? de olabilirdi . Bir yeğleme söz konusu olsaydı hangisini seçerdiniz siz ? Bana sorulsa , Doğa derdim hiç duraksamadan . Tutuculuk mu bu?
Böyle düşünenler de çıkabilir . Endüstrileşmeye karşı çıkmıyorum ben , endüstrinin doğa zararına gelişmesine karşı çıkmıyorum . Buna tutuculuk diyeceklerse varsın desinler .


Açıklama Nedir ?

AkifHoca

Her türlü konuya uygulanabilen bu anlatım biçiminde amaç bilgi vermek , herhangi bir düşünceyi aydınlatmaktır . Bu bakımdan en çok kullanılan anlatım biçimidir .

Açıklayıcı anlatım, üzerinde durulan konuyla ilgili ” Niçin ? , Nedir ? , Nasıl ? ” gibi soruların yanıtını vermeye yarar .

Açıklayıcı Anlatım özellikleri ;

* Bilgi verme amaçlı yazılardır .

* Açık bir üslup, yalın bir dil kullanılır .

* Tanımlama , karşılaştırma ve örneklerden yararlanılır .

* Ansiklopedi, sözlük dili kullanılır .

Açıklayıcı Anlatıma Örnek Olarak ;

Milyonlarca kişi kitap okuyor , müzik dinliyor , tiyatroya sinemaya gidiyor . Neden ? Belli ki kendisini aşmak istiyor insan . Gerçek anlamda insan olmak istiyor . Ayrı bir birey olmakla yetinmiyor ; bireysel yaşamının kopmuşluğundan kurtulmaya , bireyciliğinin bütün sınırlarıyla onu yoksun bıraktığı ama yine de onu sezip özlediği bir dostluğa , daha anlamlı bir dünyaya geçmek için çabalıyor .

Paragrafın Bölümleri Nedir ?

AkifHoca

Giriş

Genellikle tek cümleden oluşan , parçanın giriş cümlesidir . Bu bölümde detaylara girilmez , örnek verilmez .

Ama , fakat , ve gibi bağlaçlarla başlamaz .

Gelişme

Girişte değinilen konunun detaylarına girilir . En geniş bölümdür . Konunun detaylarına girilir .

Sonuç

Konunun toparlandığı bölümdür . Bir ya da iki cümleden oluşur . Parçanın özeti niteliğindedir.

Parçada Anlam Nedir ?

AkifHoca

Paragraf

– Bir olay , düşünce ya da durum etrafında geçen cümleler topluluğuna paragraf denir .

Paragrafın konusu

– Paragrafta üzerinde durulan unsurdur .

– Bu parçada yazar ne anlatıyor ? sorusunun cevabıdır .

Parçada Ana Düşünce

– Parçada okuyucuya verilmek istenen mesajdır .

Paragrafta Yardımcı Düşünceler

– Ana düşünceyi destekleyen cümlelerdir .

Paragrafta Başlık

– Konu ve ana fikri kapsayan en genel , kısa , öz sözcüklerdir . Parçayı en iyi yansıtan birkaç kelimedir .

Ön Yargı Cümleleri Nedir ?

AkifHoca

Henüz gerçekleşmemiş bir olay veya durumun nasıl sonuçlanacağıyla ilgili olumlu ya da olumsuz hüküm veren ve kişinin kendince karara vardığı cümlelere ön yargı cümleleri adı verilir .

Örnek olarak ;

* Eminim bu sene sınavı yine kazanamayacak .

* Biliyorum benim oğlum dişçiliği kazanacak .

* Kesin olarak bu kez başaracağım .

Eleştiri- Öz Eleştiri Nedir ?

AkifHoca

Eleştiri

Bir durum ya da olayla ilgili olumlu ya da olumsuz yorum yapmaktır .

Örnek olarak ;

* Şiirleri anlam derinliği taşımıyor .

* Filmde argo ve bel altı espriler olması , filmin kurgusuna gölge düşürmüş .

* Yazarın kelime seçiminde ki ustalığı , daha kitabın ilk sayfasında kendini net bir şekilde hissettiriyor .

Öz eleştiri

Kişinin kendisiyle ilgili konuları olumlu ya da olumsuz bir şekilde yorumlamasıdır .

Örnek olarak ;

* Son zamanlarda yeterince kitap okumuyorum .

* Yediklerime bu günlerde hiç dikkat etmiyorum .

* Yeterince ders çalışmıyorum .

Olasılık ( İhtimal) Nedir ?

AkifHoca

Gerçekleşmesi kesin olmayan bir olayın veya durumun gerçekleşmesinin olabilirlik durumudur . Olasılık cümlelerinin varsayım cümlelerinden farkı olasılık cümlelerinin gerçekleşme ihtimali olmasıdır .

Örnek olarak ;

* Belki toplantıdan sonra eve gideriz .

* Akşama işleri biterse bize gelebilir .

Varsayım Nedir ?

AkifHoca

Henüz gerçekleşmemiş bir olayı olmuş gibi hayal etmektir .

Örnek olarak ;

* Farz edelim ki seni de çağırdılar , gider misin ?

* Tut ki bir gün dünyayı geziyorsun .

* Diyelim yarın öleceksin , ne söylemek istersin ?

* Varsayalım ki senin işini yaptım , karşılığında ne olacak ?